برادر شغال یا فرشته مهربون؟ - وبلاگ مقاله های تخصصی

به گزارش وبلاگ مقاله های تخصصی، بعد از هر انتخابات آمریکا باب بحث جدی باز می گردد که این سگ زرد (گویندگان منظورشان نامزد برنده انتخابات آمریکاست) برادر شغال هست یا نیست؛ بحث فرعی تری هم هست که آیا سگ زرد می تواند فرشته مهربون هم باشد؟

این ها بحث های بی حاصلی است که در نهایت برای مردم بسته تر شدن پنجره امید به حل مسائل مالی و اجتماعی درهم تنیده شده جامعه ایران را باقی می گذارد. دوگانه برادر شغال و فرشته مهربون از اساس بی معناست؛ و اساساً تقلیل عرصه سیاست خارجی به نظام مفاهیم سگ زرد، شغال و فرشته مهربون، بازی چندش آور بی حاصل سرِکاری است.

یک. بایدن و ترامپ فرق ندارند گزاره درستی نیست. شخصیت، پایگاه، جهت زندگی، اندیشه و اهداف سیاستمداران روی روش کار، انتخاب همکاران، اولویت ها و شیوه برخوردشان تأثیر می گذارد. آن ها منافع خود/کشورشان را با اندیشه ها، روش ها و راهبردهای متفاوتی دنبال می نمایند. آن ها از جهتی که با هم فرق دارند سگ زردِ برادر شغال نیستند، و از آن جهت که منافع خود/کشورشان را دنبال می نمایند فرشته مهربون دیگر کشورها هم نمی شوند.

دو. تحریم ها همه مشکل اقتصاد و جامعه ایران نیستند و با برطرف حتی کل تحریم ها، بدون تغییرات در سیاست مالی، سیاسی و اجتماعی، مسائل - با شدت کمتر - ولی بدون توسعه واقعی و پایدار، ادامه می یابند. مسائل کشور تقریباً همه از تحریم تأثیر می پذیرند، سطحی از حل شدن شان به تحریم ربط دارد، اما همه نه با تحریم به وجود آمده اند و نه با رفتن تحریم، از میان می فرایند.

بعضی از این مسائل - نظیر تورم دورقمی، فساد، نقض حقوق شهفرایندی، تخریب محیط زیست، بی سامانی سیاسی و ... - را رژیم پهلوی هم در اوج رابطه مناسب با دنیا داشت.

سه. بعضی خیلی ساده می گویند حداکثر سی درصد مسائل ناشی از تحریم هاست و نادیده می گیرند که دولت ها در دنیا برای برطرف یک، دو درصد یا پنج درصد مسائل کشورشان، هزار کار می نمایند، پس چگونه می توان یک عامل سی درصدی با تأثیرگذاری پیچیده را این گونه ساده انگارانه تحلیل کرد؟ بدیهی است نه اصلاحات اساسی در داخل برای برطرف مسائل مزمن و ساختاری از پهلوی تا به حال، با کوشش برای برطرف تحریم تناقضی دارد؛ و نه کوشش برای برطرف تحریم ضرورت اصلاحات داخلی را نفی یا برطرف می نماید.

چهار. تجربه برجام نشان داد مذاکرات ایران و آمریکا درباره مسأله هسته ای دو و نیم سال طول کشید. حل مسأله ایران و آمریکا به صورت کلان تر، عمیق تر و پیچیده تر از آن است که حتی اگر دو طرف عزمی برای حل آن داشته باشند، کمتر از چندین سال به طول بینجامد.

زمان بر بودن اما به معنای نادیده دریافت اهمیت فضای تنفس برای مردم درمانده و رنج کشیده نیست؛ فضای تنفس را باید با رویکردی بلندمدت و ساختاری، به فرصت دائمی تبدیل کرد. حکومت کردن فقط وقتی فضیلت و ارزش دارد که به کاستن از رنج مردم، فراهم کردن امکان زندگی اخلاقی، گسترش صلح و امنیت، و پایداری حیات بدون وجوه مختلف خشونت یاری کند؛ حکومت کردن به صرف حکومت کردن، ارزش ذاتی ندارد.

پنج. شرایط کشور به سمت ناکارآمدی مالی، فساد، رکود، بیکاری و فقر بیشتر پیش رفته و ادامه این شرایط انسانی-اخلاقی نیست؛ و در درازمدت جز فرسایش تمدنی، توسعه نارضایتی و به خطر افتادن منافع و امنیت ملی حاصلی ندارد.

می توان سال های دیگری را هم با بحث بی حاصل سگ زرد و فرشته مهربون ادامه داد، و با سرعت از اقتصادهای در حال توسعه، کشورهای همسایه، قدرت های در حال ظهور، فرصت های دنیای و فناوری های آینده عقب ماند. اما اگر هدف فقط حکومت کردن برای نفس حکومت کردن و منافع شخصی نیست، و سیاست به مثابه فضیلت دنبال کردن خیر جمعی مد نظر است، ضرورت اندیشه کردن جدی و شجاعت دست زدن به اصلاحات اساسی در داخل و بازسازی روابط خارجی و نگاه به دنیا، انکارناپذیر است.

شش. سیاستمدار ایرانی باید مفهوم زمان را جدی بگیرد. چند بار نوشته ام زمان تا جایی در دست شماست و از لحظه ای به بعد شما در دست زمان هستید. بحث بر سر سگ زرد یا فرشته مهربون، بی حاصل و برای سرگرمی خوب است، ماشین زمان را برای راه انداختن اقتصاد، گشایش افق ها و زنده کردن امید باید به کار گرفت، والا بیش از آن چه شده، دیر می گردد.

منبع: کانال تلگرامی عصرما